رابیندرانات تاگور،عارف بزرگ هندی می گوید :"هر انسانی با این پیام به دنیا می آید که خدا هنوز از انسان نومید نیست."

از مهمترین شاخص‌های زندگی بشردر عصر حاضر،حفاظت از منابع تولید است. بشر دریافته است که تبعات و پیامدهای خسارت و زیانهایی که به طبیعت وارد می‌کند، به مراتب بیشتر از بهره‌ای است که از آلودن محیط زیستدریافت می‌کند. از این رو ، با بکار بستن امکانات عملی و علمی می‌کوشد کمترین زیان را به طبیعت وارد آورد.

امروزه تولید زباله در شهرهای بزرگ مسئله آفرین شده است.

فرآیند تولید زباله که خود ناشی از فعالیت انسان شهرنشین مصرف‌کننده است و هر روز نیز او را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کند،جزء لاینفک زندگی است؛به طوری که هر انسان شهرنشین روزانه بطور متوسط نیم کیلوگرم زباله تولید می‌کند و چنانچه جمعیت شهرنشین کشور را سی میلیون نفر تخمین بزنیم، روزانه معادل پانزده هزار تن زباله تولید می‌شود که دفع این حجم عظیم زباله،چنانچه بطور اصولی و بهداشتی انجام نشود،معضلات جبران ناپذیر زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت و علاوه بر آن،برای سلامتی انسانها نیز چالش آفرین خواهد بود.

از سوی دیگر چنانچه با دیدگاه مثبت به زباله بنگریم و عبارت "طلای کثیف" بر آن نهیم، زباله ماده‌ای است ارزشمند و قابل بازیافت.

بازیافت چیست؟

بازیافت به معنی استفاده از مواد مصرف شده برای تولید و ساخت مجدد همان کالا یا کالای قابل استفاده دیگر است، مثل ساخت کاغذ تازه از کاغذهای باطله و غیر قابل استفاده.

فوائد بازیافت چیست؟

بازیافت زباله ها سه فایده مهم برای محیط زیست دارد. ما به کمک بازیافت زباله در مصرف منابع طبیعی،صرفه جویی کرده ایم زیرا به جای استفاده از مواد خام برای تولید محصولات نو، از مواد بازیافتی استفاده می کنیم.

از دیگر فوائد بازیافت، صرفه جویی در مصرف انرژی است. البته برای بازیافت مواد زاید هم نیاز به مقداری انرژی است اما انرژی لازم برای بازیافت زباله خیلی کمتر از انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید از مواد خام است. برای مثال ساختن آلومینیوم از آلومینیوم بازیافت شده ۹۰ درصد انرژی کمتر از ساختن آن از سنگ معدن نیاز دارد. سومین فایده بازیافت نیاز به فضای کمتر برای دفن زباله هاست.

بازیافت چگونه شکل می گیرد؟

در گام اول برای بازیافت زباله ها باید مواد قابل تجزیه مثل پسمانده های آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر زباله ها جدا کرده و سعی شود فقط این مواد را در کیسه زباله ریخته و به رفتگر تحویل داد. این مواد را به نوعی کود به نام کمپوست تبدیل می کنند و برای اصلاح خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته از آن استفاده می کنند.

در مرحله بعد باید مواد قابل بازیافت را از زباله ها جدا کنیم. شیشه، کاغذ، پلاستیک و انواع فلزات از بهترین مواد برای بازیافت هستند که به اصطلاح به آن "تفکیک از مبداء" می گویند که چند سالی ست در کشور اجرا می شود.

بازیافت کاغذ

برای تهیه هر تن کاغذ نیاز به قطع ۱۷ اصله درخت است. بنابراین اگر هر شخص کاغذهای باطله اش را در طول یک سال جمع کند معادل 5/1 اصله درخت است و اگر همه ما ایرانیان این کار را انجام دهیم از قطع ۱۰۰ میلیون درخت در طول یک سال جلوگیری کرده ایم.

برای تهیه مصرف سالانه دستمال کاغذی هر خانواده ایرانی نیاز به قطع 5/1 اصله درخت می باشد.

استفاده از کاغذ بازیافت شده به جای تهیه آن از چوب درختان، موجب کاهش آلودگی هوا به میزان ۷۴ درصد، کاهش آلودگی آب به میزان ۳۵ درصد و کاهش مصرف آب به میزان ۵۸ درصد خواهد شد.به همین دلیل ۵۰ درصد کاغذ تولید شده در کشورهای توسعه یافته از کاغذهای بازیافتی است.

بنابراین بازیافت کاغذ علاوه بر منافع اقتصادی، موجب عدم وابستگی در جهت ورود خمیر کاغذ، کاهش آلودگی، ممانعت از قطع درختان و کمک به سیستم جمع آوری و دفن زباله های تولیدی می شود. پس چه خوب است:

روزنامه ها و کاغذهای باطله و دفترچه های تمام شده بچه ها را هرگز دور نریزیم، آنها را از سایر زباله ها جدا کرده و به مأموران بازیافت تحویل دهیم. اشیایی مثل پاکتها و پوشه ها را دورنریزیم تا در مواقع لزوم از آنها استفاده کنیم.

بازیافت پلاستیکها

پلاستیک ها از نفت که منبعی غیر قابل تجدید است تهیه می شوند ولی به علت غیر قابل تجزیه بودن، از زباله های پایدار و آلوده کننده محیط زیست به شمار می آیند.

کیسه های نایلونی و پلاستیک به طور متوسط 300 تا 500 سال در طبیعت باقی می مانند.

۳۰درصد از پلاستیکهای تولید شده در بسته بندی به کار می روند.بنابراین با جلوگیری از بسته بندیهای زائد می توان به مقدار زیادی از حجم زباله ها کاست.

استفاده از بسته بندیهای قابل بازگشت و یا ساکهای پارچه ای به هنگام خرید،از راههای مؤثر در جهت کاهش میزان ورود زباله ها به طبیعت است.

به منظور کاهش حجم زباله ها می توان از کیسه های پلاستیک خشک و غیر آلوده،چندین بار استفاده کرد و در پایان هم، از آنها برای جمع آوری زباله ها، استفاده نمود.

به همراه داشتن لیوان شخصی به جای استفاده از لیوان یک بار مصرف و به کار بردن ظروف قابل شستشو به جای ظروف یک بار مصرف در مراسم و مهمانی ها، از دیگر راههای کاهش ورود زباله های پلاستیکی به محیط زیست است.

خوشبختانه در حال حاضر،ظروف یکبار مصرف گیاهی که زیست تخریب پذیر هم هستند در کشور تولید شده و وارد بازار هم شده که در صورت لزوم می توان به جای ظروف یکبار مصرف معمولی،از این ظروف استفاده کرد.هر چند،این بدان معنی نیست که این ظروف را بدون توجه،در محیط زیست رها کنیم.

استفاده از زباله بعنوان کود گیاهی

می‌توان زباله را طی فرآیندهایی به مواد تقویت کننده خاک (کمپوست) تبدیل نمود که سرشار از مواد آلی و عناصر مورد نیاز گیاه می‌باشد. با مصرف کمپوست می‌توان تا %70 در مصرف کودهای شیمیایی صرفه‌جویی کرد. هر انسانی که در شهر زندگی می‌کند، روزانه بیش از 5/0 کیلوگرم زباله تولید می‌کند که بیش از یک‌سوم آن ، قابل تبدیل به کمپوست است.

چنانچه جمعیت شهرنشین را 30 میلیون نفر تخمین بزنیم، روزانه معادل پانزده میلیون کیلوگرم زباله تولید می‌شود که از این مقدار ، پنج میلیون کیلوگرم آن قابل تبدیل به کمپوست است.

کمپوست

کمپوست یک کود آلی است و حاصل مجموع تغییر و تبدیل‌هایی است که روی انواع بازمانده‌های گیاهی و حیوانی در نتیجه توالی فعالیت گروههای مختلف میکروارگانیسم‌ها به وجود می‌آید. تولید کمپوست از زمانهای بسیار دور،در کشاورزی سنتی اغلب کشورها با استفاده از بازمانده‌های محصولات زراعی و با افزودن فضولات دام و طیور به آنها متداول بوده است.

امروزه علاوه بر بازمانده‌های محصولات کشاورزی و دامی ، انبوهی از سایر مواد آلی بصورت مواد زائد و ضایعات برخی کارخانه‌های صنعتی و بخصوص کارخانه‌های وابسته به صنایع کشاورزی ، همچنین از طریق زباله‌های شهری ، لجن فاضلابهاو ... در حجم زیاد تولید می‌شوند که تجدید سیکل آنها از طریق تبدیل کمپوست و استفاده از آنها به عنوان یک کود آلی هم از نظر اصلاح خاک و افزایش سطح حاصلخیزی آن و هم از لحاظ جلوگیری از انتشار مواد آلوده کننده محیط زیست ، امری کاملا ضروری است.

و اما خبر خوش اینکه :

پلاستیکها هم تجزیه می شوند!

امروزه حضور پلاستیک ها در زندگی ما یک واقعیت انکار ناپذیر است. استفاده از پلاستیک به دلیل ویژگیهایی همچون استحکام، دوام، سبکی، قابلیت استفاده در کاربردهای مختلف و از همه مهمتر ارزانی، روز به روز در حال افزایش است.

اما همونطور که خدمتتان عرض شد،مهمترین مشکل پلاستیکها این است که پس از مصرف 300 تا 500 سال در محیط زیست باقی می مانند.

شرکت Symphony که شرکت مهندسی بهینه سامان آرین نماینده رسمی این شرکت در ایران است، پاسخی برای این مشکل یافته است.

 d2wنام افزودنی این شرکت است که قبل از فرآیند (اکستروژن) به میزان 1% به پلاستیک افزوده می شود و محصول نهایی را از طریق اکسایش،زیست تخریب پذیر می کند و موجب بازگشت نهایی پلاستیک به طبیعت در زمانی کوتاه می گردد.

با افزودن d2w به پلاستیک ها می توان از تمامی مزایای آنها بهره برد و در عین حال از مشکلات زیست محیطی آنها جلوگیری نمود.

پلاستیک های معمولی مانند پلی اتیلن و پلی پروپیلن به دلیل جرم مولکولی بالا و با وجود اینکه ساختار مولکولی آنها غالباً فقط از کربن و هیدروژن تشکیل شده است، تخریب پذیر نیستند. این جرم مولکولی موجب عدم دسترسی اکسیژن و میکروارگانیسم ها به زنجیرهای این مواد می گردد.

d2w پس از پایان عمر مفید پلاستیک،پیوندهای کربن – کربن را شکسته و به این ترتیب  موجب کاهش وزن مولکولی و در نتیجه کاهش استحکام و دیگر خواص مکانیکی شده و سپس پلاستیک به قطعات کوچکتر تبدیل می شود. با ادامه این فرآیند دسترسی میکروارگانیسم ها به پلاستیک افزایش یافته و آن را به صورت طبیعی تخریب می نمایند.

با استفاده از افزودنی d2w می توان  فرآیند طبیعی اکسیداسیون را که موجب شکست زنجیره های طویل به زنجیره های کوچکتر قابل هضم توسط میکروارگانیسم می گردد را تسریع نمود. d2w عملاً پس از اتمام کاربرد پلاستیک و در حضور اکسیژن،فعالیت خود را آغاز می کند و در حضور نور فرابنفش، گرما و یا تنش مکانیکی و یا ترکیبی از آنها موجب تسریع فرآیند می شود. محصولات واکنش اکسیداسیون پلاستیکها،تنها H2o و Co2 و مقدار اندکی توده زیستی است و هیچ ماده مضر دیگری حاصل نمی شود.

به امید فردایی سرشار از عشق و صلح